ยาเดี่ยว ยาตำรับ

ยาเดี่ยว ยาตำรับ

ข่าวจากกระทรวงสาธารณสุขว่า กระทรวงฯจะรับสนองพระราชดำริสมเด็จพระเทพรัตนฯที่ทรงห่วงใยในสุขภาพคนไทยและ ทรงโปรดให้มีการใช้ยาสมุนไพรมากขึ้น โดยรณรงค์ให้คนไทยใช้ยาสมุนไพรแทนยาแผนปัจจุบัน ตั้งเป้าอีก 5 ปี ทุกโรงพยาบาลต้องใช้สมุนไพร 25% ของยาทั้งหมด

ผู้อยู่ในวงการแพทย์แผนไทยอย่าเพิ่งดีใจไปว่า ยาสมุนไพรไทยจะเติบโตได้ ตราบใดที่การพัฒนายาสมุนไพรไทยยังใช้แนวคิดการตรวจวิเคราะห์ยาในห้องทดลอง ทางวิทยาศาสตร์เหมือนยาของการแพทย์ปัจจุบัน วงการยาสมุนไพรไทยที่แท้จริงก็ไม่มีวันเกิด

ทุกวันนี้ คนไทยรู้จักยาสมุนไพรในรูปของยาเดี่ยว (หมายถึงมีตัวยาชนิดเดียวใน 1 แคปซูล) เช่น ยาแคปซูลขมิ้นชัน ยาแคปซูลบอระเพ็ด ยาแคปซูลหญ้าใต้ใบ ยาแคปซูลฟ้าทะลายโจร ยาแคปซูลเถาวัลย์เปรียง ฯลฯ โรงพยาบาลของรัฐหลายแห่งช่วยกันผลิตยาสมุนไพรเดี่ยว พร้อมโฆษณาสรรพคุณยาเต็มเหยียด อ่านแล้วชวนให้เคลิ้มได้ว่า ยาอะไรจะวิเศษอย่างนี้ แค่สมุนไพรตัวเดียวแก้ได้สารพัดอย่าง ยิ่งผลิตมาจากโรงพยาบาล ยิ่งน่าเชื่อถือ ไปหาซื้อกันมารับประทานเหมือนทานของเล่น เมื่อใช้ไม่ได้ผลก็โยนทิ้งอย่างไม่เสียดาย

อยากจะตะโกนบอกผู้บริโภคว่า อย่าเพิ่งเชื่อ 100% นะ สรรพคุณสมุนไพรที่เขาบรรยายนั้นถูกต้อง แต่จะใช้ได้ผลหรือไม่ ขึ้นกับความสามารถในการใช้ยาของผู้จ่ายยาซึ่งจะต้องเข้าใจสมุฏฐานของโรคตาม แนวคิดแพทย์องค์รวม

ตำรับยาไทยนั้น ไม่เคยปรากฎการใช้ยาเดี่ยว ยาสมุนไพรไทยต้องเป็นยาตำรับเท่านั้น ยาตำรับหมายถึงอะไร

หมายถึงสมุนไพรตั้งแต่สองชนิดขึ้นไปมารวมกัน ประกอบด้วย สมุนไพรใช้เป็นยาตรง สมุนไพรใช้เป็นยาช่วย สมุนไพรใช้เป็นยาประกอบ สมุนไพรใช้เป็นยาชูรสชูกลิ่น ทั้งหมดนี้ประกอบกันขึ้นมาเรียกว่า ยาตำรับ

จากสมุนไพรเดี่ยว 1 ชนิด ได้มาจากใบไม้ รากไม้ ผล ดอก ถ้าจะให้ได้สรรพคุณทางยาเพิ่ม ต้องมีสมุนไพรบางชนิดเข้ามาเสริม จึงจะทำให้ยานั้นมีประสิทธิภาพในการรักษา บางกรณีการเสริมยาเพื่อป้องกันอาการข้างเคียง บางกรณีการเสริมยาเพื่อช่วยให้รับประทานยาได้ง่ายขึ้น นี่คือภูมิปัญญาของการผลิตยาสมุนไพรไทย

ผู้เขียนเป็นห่วง กระแสการพัฒนายาสมุนไพรไทยจะมีเพียงยาเดี่ยว และจ่ายยาออกไปโดยผู้ไม่เข้าใจแพทย์แผนไทย จะนำมาซึ่งความเสื่อมถอย ความไม่เชื่อถือยาสมุนไพรไทย เพราะการเข้าไม่ถึงจิตวิญญาณของยาไทย

หากจะใช้ยาเดี่ยว ผู้จ่ายยาควรแนะนำให้ใช้ยามากกว่า 1 ชนิดในคราวเดียวกัน ยกตัวอย่างเช่น ใช้ฟ้าทะลายโจรเพื่อรักษาหวัด น้ำมูกไหล ต้องทานฟ้าทะลายโจรร่วมกับน้ำขิง หรือใช้ฟ้าทะลายโจรรักษาอาการท้องเสีย ควรใช้คู่กับยาหอม เป็นต้น